دکتر ابوالقاسم اسماعیل پور

ادبيات مانوى بخشى از ادبيات ايرانى است. ادبيات ايرانى در ادبيات فارسى خلاصه نمى شود بلكه بسى گسترده تر از ادبيات فارسى است. ادبيات فارسى هزار و دويست سال است كه به وجود آمده، اما ادبيات ايرانى، ادبياتى سه هزار ساله است كه بخش مهمى از آن ادبيات فارسى ميانه است كه ادبيات مانوى هم در آن جاى مى گيرد. او ضمن اشاره به اينكه مقصودش از ادبيات مانوى، نوشته هاى مانى و پيروان اوست، ادبيات مانوى را به دو بخش تقسيم كرد: ادبيات دينى و ادبيات ناب مانند شعر و داستان و ديگر انواع ادبيات آفرينشى. سپس خاطر نشان كرد: وقتى در ادب فارسى از نخستين شاعران سخن به ميان مى آيد از ابوحفض سغدى و ابوسليك گرگانى ياد مى كنند، در حالى كه ادبيات فارسى از ادبيات ايرانى جدا نيست و نخستين شاعر بايد «وهمن خورشيد» را به حساب آورد كه دو مجموعه شعر از او باقى مانده كه از نوع اشعار عرفانى ايرانى است. او گفت سابقه شعر سپيد را هم مى توان در ادبيات مانوى يافت چنان كه نمونه هاى ادبيات داستانى را. سخنران سپس به دست نوشته هاى مانوى كه حدود صد سال پيش در شهر «تورفان» چين پيدا شده اشاره كرد كه توسط دانشمندان اروپايى از جمله مولر، آندره آس، هنينگ، مرى بويس و زوندرمان به زبان هاى اروپايى برگردانده شده است. دكتر اسماعيل پور با اشاره به اينكه بعد از دهه هشتاد ميلادى، متون بازمانده ادبيات مانوى را، زوندرمان در فرهنگستان علوم انسانى برلين منتشر كرد، گفت كه متون مانوى - از دست نوشته ها تا ترجمه ها - را مى توان در سايت تورفان (turfan) دنبال كرد. به گفته او حدود ۴۵۰۰ دست نوشته روى چرم يا روى كاغذ يا روى ابريشم، به زبان فارسى ميانه باقى مانده كه همه را مى توان در اين سايت يافت